سند فرا بخشی مدیریت آب کشور می‌تواند دستمایه‌اي براي الگوی «تعامل سه جانبه‌ دانشگاه، صنعت و دولت» باشد

به‌گزارش پایگاه خبری ساتکاب به نقل از (پاون)، "رضا اردكانيان" روز سه‌شنبه در آئين گشايش سومين کنگره‌ علوم و مهندسی آب و فاضلاب ايران كه به صورت ويدئوكنفرانسي و با محوريت توسعه و آينده‌نگری در صنعت آب و فاضلاب ايران به ميزباني شيراز برگزار شد، اظهار داشت: تاکنون الگوهای گوناگونی برای نحوه‌ تعامل صنعت و دانشگاه مطرح شده و در معرض آزمون و نقد قرار گرفته است. یکی از جدیدترین مدل‌های ارتباط موثر و کارآمد دانشگاه و صنعت که به نظر می‌رسد در کشور، برای تعامل هم‌افزای این دو نهاد تاثیرگذار در پیشرفت کشور، مناسب باشد، الگوی «تعامل سه جانبه دانشگاه، صنعت و دولت» است.

وي افزود: در این مدل، دانشگاه، علاوه بر آموزش و تحقیق، کارآفرینی نیز می‌کند. در مقابل، صنعت به فعالیت‌های تولید و توزیع دانش می‌پردازد و دولت نیز در تولید دانش، نوآوری و تولید کالا و خدمات سرمایه‌گذاری می‌کند.

اردكانيان خاطرنشان كرد: سند فرا بخشی مدیریت آب کشور (مصوب آبان 1383  هیات وزیران) که درآن به چهار اصل افزایش بهره‌وری آب، حفاظت و پایداری کمی و کیفی منابع آب، اصلاح ساختار اقتصادی آب و گسترش آگاهی‌های عمومی و توسعه فناوری و تحقیقات اشاره شده است، می‌تواند دستمایه ای برای اجرای این الگو  قرار گیرد.

وي گفت: با این نگاه در چارچوب اسناد بالادستی و با شناخت واقعیت‌های میدانی، در همه‌ سطوح مرتبط با حوزه آب و فاضلاب، اعم از دانشگاه‌ها، شرکت‌های مهندسین مشاور و پیمانکار، ذی‌نفعان اجتماعی و ...، تلاش برای اعمال راه کارهای فنی و اجتماعی بهره‌وری حداکثری از آب، از طریق کاهش حداکثری هدررفت آن در انتقال، توزیع و مصرف، بازچرخانی آب و تقلیل تولید فاضلاب و بومی سازی فناوری‌های ارزان قیمت تصفیه و حذف آلاینده‌های آب زیرزمینی، تلاش برای بومی سازی تاسیسات نمک‌زدایی و تلاش در جهت خودکفایی نسبی در این تاسیسات بايد مورد توجه قرار گيرد.

اردكانيان از ديگر محورهايي كه بايد در اين چارچوب مورد توجه قرار گيرد به آگاه سازی جامعه از واقعیت‌های اقلیمی کشور و انطباق و سازگاری با آن و هم چنین محدودیت‌ها و اقدام‌های انجام شده و جلب مشارکت عمومی در همراهی و تسریع در اجرای طرح‌ها و نيز ایده پردازی و ارایه‌ راه کار برای بهبود گردش مالی صنعت آب و فاضلاب و پایداری، خودکفایی و خودگردانی خدمات آن اشاره كرد.

آب به کالایی با ماهیت راهبردی و قدرت اثرگذاری بر تحولات سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی تبديل شده است
وزير نيرو همچنين گفت: بیش از سه دهه است که موضوع آب و مباحث پیرامون آن، از گردونه‌ فنی و خدماتی فراتر رفته و به عنوان کالایی با ماهیت راهبردی و قدرت اثرگذاری بر تحولات سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی تبديل شده است. این حساسیت مضاعف و کم‌نظیر که ثمره‌ افزونی تقاضا و کمیابی منابع آب با کمیت و کیفیت مناسب است سبب شده تا مدیریت کلان و چاره‌‌اندیشی برای دشواری‌های پیش‌روی آن، در سطوح گوناگون محلی، ملی و بین‌المللی مطرح شود.
اردكانيان ادامه داد: به این واقعیت نیز باید توجه داشت كه در هزاره‌ سوم میلادی، فرایند مدیریت خدمات آب و فاضلاب، در حال تغییر است. این تغییر که از آن به «پارادایم جدید مدیریت آب» تعبیر می‌شود، از چهار مولفه‌ اصلی تامین نیازهای پایه، گنجاندن ارزش‌های اکولوژیک در سیاستگذاری‌ها، دور شدن تدریجی از اتکای صرف به منابع آبی جدید و قطع آگاهانه و تدریجی رشد اقتصادی با مصرف آب، تشکیل شده است. 
وي افزود: بر اساس این رویكرد، در دهه‌های پیش‌رو، تامین و پاسخگویی به تقاضاها برای خدمات آب و فاضلاب، تنها متكی و منحصر به رویكردهای سازه‌ای و توسعه‌ای نیست و به راه‌حل‌های غیرسازه‌ای و رویکردهای جدید در برنامه‌ریزی و مدیریت نیازمند است.

مدیریت كلان كارآمد و خوب آب، باید ملاحظات کیفیت و کمیت آب‌های سطحی و زیرزمینی را یکپارچه کند
اردكانيان تاكيد كرد: مدیریت كلان كارآمد و خوب آب، باید بتواند هم‌زمان ملاحظات کیفیت و کمیت آب‌های سطحی و زیرزمینی را یکپارچه کند، اقدام‌های بخش‌های گوناگون مصرف و پیامدهای آن را هماهنگ كند و حوضه‌ آبریز را واحد مدیریت قرار دهد تا بتواند مسایل بالا و پایین‌دست را حل کرده و سیاست‌های ملی توسعه را محقق سازد.
وزير نيرو در عين حال اظهار داشت: صنعت فراگیر آب و فاضلاب کشور، گستره‌ای به جامعه ‌63.7  میلیون نفر جمعیت شهری (پوشش 99.83 درصد) در قالب 17.1  میلیون فقره مشترک و نيز 16.9  میلیون نفر جمعیت روستایی (پوشش  81.89 درصد) در قالب 5.74  میلیون فقره مشترک را در بر دارد.

اجرای 119 طرح آبرسانی و 195 طرح فاضلاب در سال جاري
اردكانيان افزود: این صنعت در پایان سال 1398، در گستره‌ شهرها و روستاهای کشور، وظیفه‌ آب‌رسانی را با ایجاد حداکثر ظرفیت تولید آب، به میزان 11.2  میلیارد مترمکعب و وظیفه‌ خدمات مدرن فاضلاب را با جمع‌آوری و تصفیه‌ 2.1  میلیارد مترمکعب فاضلاب به انجام رسانده است و در سال جاری 119 طرح آب‌رسانی در فصل منابع آب و 195 طرح فاضلاب را در حال اجرا دارد. 

هدف‌گذاري آبرساني به 10.9 ميليون نفر روستايي
وي اضافه كرد: در بخش روستایی نیز آبرسانی به 20774 روستا با جمعیت 10.9  میلیون نفر هدفگذاری شده است. در عین حال برای نگهداری تاسیسات موجود سالانه افزون بر15000 کیلومتر توسعه و بازسازی خطوط انتقال و شبکه‌ توزیع آب و3500 کیلومتر توسعه‌ و بازسازی شبکه‌های فاضلاب انجام می‌شود.
وزير نيرو گفت: در افق آرمانی، نظام مدیریت آب و فاضلاب، خدمات پایدار آب و فاضلاب را بر پایه‌ استفاده‌ معقول از منابع طبیعی، با لحاظ داشتن همزمان و متوازن ملاحظات مهندسی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی و با رعایت سه اصل به حداقل رساندن پیامدهای زیست محیطی، مشاركت حداكثری ذی‌نفعان و سرمایه‌گذاران و بهره‌وری حداكثری از منابع آبی استحصال شده، باید به عینیت مبدل ‌‌سازد. 
وي افزود: در مسیر نیل به این آرمان و تحقق هدف‌های اقتصاد مقاومتی، سیاست‌هایی همچون همگرایی درون و برون‌سازمانی، پایندگی و تقویت اقتصاد، اصلاح و به روزآوری نظام اداری و حکمرانی، آگاهی رسانی مستمر و جلب مشاركت عمومی، و سرانجام توانمندسازی و ارتقای کیفیت نیروی انسانی و تاسیسات باید اعمال شود. 

حذف موازی کاری‌ها در یکپارچه‌سازی شرکت‌های آب و فاضلاب
اردكانيان گفت: در این راستا و پس از سه دهه کارکرد موفق شرکت‌های آب و فاضلاب، ماموریت این شرکت‌ها، متناسب با شرایط و نیازهای پیش‌روی بازنگری شده است. حذف موازی کاری‌ها، بهینه‌سازی و یکپارچه‌سازی فعالیت‌ها و خدمات، و متمرکز و توانمند ساختن مدیریت آنها که نیل به بهبود بهره‌وری را ممکن می‌سازد، در یکپارچه سازی شرکت‌های آب و فاضلاب دنبال می‌شود. در این فرآیند نقش نظارتی بیش‌تر در طرح‌های اجرایی، تمرکز زدایی و بارگذاری بیش‌تر فعالیت‌ها بر استان ها مد نظر قرار بوده است. 
وي در عين حال گفت: اجماع جهانی بر این است که پنج عامل جمعیت و تحولات آن، تقاضا برای منابع و خدمات طبیعی، تغییرات اقلیمی، فناوری و تمایل به جهانی شدن و ایجاد جهانی مسطح، تحولات ملی، منطقه‌ای و جهانی را تا سال 2050 رقم خواهند زد. با نگاهی اجمالی به سرفصل‌های پنج‌گانه اثرگذار بر تحولات جهانی، به راحتی می‌توان دریافت که دستكم چهار عامل آن، مستقیم بر مدیریت خدمات آب و فاضلاب تاثیر دارد و عامل پنجم نیز در مبادلات برون مرزی آب و بازار کالاها و تجهیزات آن بی‌تاثیر نیست. 

بخش آب و فاضلاب توانسته نمونه‌ موفقی از فعالیت‌ها را به نمایش درآورد
اردكانيان اظهار داشت: نگاهی به پیشینه‌ 30  ساله بخش آب و فاضلاب کشورمان، به خوبی می‌نمایاند که این بخش توانسته است نمونه‌ به نسبت موفقی از فعالیت‌های خدماتی، اجرایی و حتی مالی و حسابداری را به نمایش درآورد و در این مدت، چهار شاخص کارآمدی و بهره‌روی، شفافیت در هزینه‌ها، ارایه‌ی خدمات با کیفیت بهتر، جلب نظر و رضایت مشتریان و احترام به گیرندگان خدمات را تا حدود زیادی برآورده كرده است.

تکرار گذشته، در جا زدن و باز ماندن از کاروان توسعه و پیشرفت است
وي افزود: در ادامه این مسیر و در جهت پویایی و استمرار خدمات آب و فاضلاب، ضروری است تا متناسب با شرایط جدید با تکیه بر تجربه‌های حاصل از فراز و فرودهای سه دهه‌ گذشته، افق‌های نوین و برتری گشوده شود. چرا كه تکرار گذشته، اگر هم به درستی و بدون کاستی انجام شود، در جا زدن و باز ماندن از کاروان توسعه و پیشرفت است. 
وزير نيرو تاكيد كرد: توسعه‌ پایدار در حقیقت نقطه‌ تلاقی و مشترک توسعه‌ اقتصادی، توسعه‌ اجتماعی و توسعه‌ زیست محیطی است. در این میان دانشگاه و صنعت بر حسب میزان و دامنه‌ تاثیرگذاری خود، دو محور اساسی برای توسعه و موتور محرکه‌ تحول در جامعه به شمار می‌آیند. 

وي در پايان با مغتنم برشمردن حضور جمعی از خبرگان و متخصصان صنعت آب و فاضلاب کشور در این کنگره گفت: انتظار می‌رود مباحث مطرح شده در آن، بتواند با تبادل تجربه‌ها و طرح ایده‌ها، زمینه‌ گره گشایی از مشکلات و نیازهای این صنعت و نیل به هدف‌های آرمانی آن را فراهم آورد.