توازن اعطای یارانه‌های برق و انرژی سرانجام به نفع کم درآمدها رقم می‌خورد

به گزارش پایگاه خبری ساتکاب به نقل از خبرگزاری مهر، آئین‌نامه مصوب هیئت‌وزیران درباره نحوه تعیین تعرفه مشترکان برق هم‌زمان با بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور توزیع عادلانه‌تر یارانه‌های هنگفت اقتصاد را هدف قرار داده است، به‌گونه‌ای که اقشار تحت پوشش نهادها و سازمان‌های حمایتی به‌شرط مدیریت مصرف، از برق رایگان برخوردار خواهند شد.

گزارش‌های مرکز آمار از وضعیت ضریب جینی نشان می‌دهند این شاخص در سال گذشته رو به افزایش رفته و توزیع درآمد در میان اقشار جامعه کاهش داشته است، به‌گونه‌ای که اقشار کم‌درآمد ضعیف‌تر و پردرآمدها ثروتمندتر شده‌اند. این در حالی است که هم‌زمان، آمارهای موجود از بهره‌مندی بیشتر اقشار پردرآمد از یارانه‌های پنهان و هنگفت اقتصاد حکایت دارد، منابعی که باید صرف بهبود شرایط زندگی اقشار آسیب‌پذیر و کمتر برخوردار جامعه شوند.

بنا بر آمارهای سال ۱۳۹۹، حجم یارانه پرداختی دولت در اقتصاد بالغ‌بر ۱۶۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است، از این رقم ۹۸۰ هزار میلیارد تومان به گاز اختصاص داشته و ۳۵ درصد آن به بهای نازل جهت تأمین برق در اختیار نیروگاه‌ها قرار داده‌شده است و این جدا از ۱۲.۵ هزار میلیارد تومان یارانه‌ای است که به‌طور مستقیم به صنعت برق اختصاص‌یافته است.

علی‌رغم بار مالی هنگفتی که یارانه‌ها بر شانه‌های اقتصاد کشور تحمیل می‌کنند، این ارقام کمتر به بهبود وضعیت زندگی اقشار کم‌درآمد یاری رسانده و به اذعان مسئولان اقشار پردرآمد کشور از سبد یارانه پرداختی دولت نیز سهم بیشتری می‌برند، مسئله‌ای که مسئولان اجرایی و نمایندگان مجلس به‌کرات به آن اذعان می‌کنند.

گزارشی که در سال ۱۳۹۷ از سوی سازمان برنامه‌وبودجه دراین‌باره منتشرشده حاکی از آن است که حداقل در بخش سوخت، میزان یارانه اختصاص‌یافته به پردرآمدترین دهک‌ها، ۲۳ برابر دهک‌های کم‌درآمد بوده است، چنانکه مسعود میر کاظمی رئیس سازمان برنامه‌وبودجه نیز در سال جاری از وضعیت یارانه‌های پنهان و نحوه توزیع آن انتقاد و عنوان کرده است: یک عده که وضعیت مالی مطلوبی داشته و دارای اموال و دارایی زیادی هستند، بیشترین سهم را می‌برند ولی یک فرد روستایی سهم بسیار اندکی از یارانه انرژی دارد».

هادی بیگی نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید: اقشاری که وضعیت مالی متوسط دارند، از یارانه‌های انرژی نیز به شکل متوسط استفاده می‌کنند. میزان مصرف برق این خانوارها عمدتاً ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلووات بر ساعت است، اما اقشاری که مصرف بالایی یعنی حدود ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلووات بر ساعت در ماه دارند، عمدتاً از اقشار مرفه هستند. افزایش پلکانی تعرفه برق این مشترک‌ها شاید روی میزان مصرف آنان تأثیری نداشته باشد، اما با آن‌ها برخورد حقیقی صورت می‌گیرد.

بیگی نژاد تأکید می کند: این اقشار مرفه نیز اگر مصرف خود را به‌اندازه عموم مردم برسانند، به همان میزان از یارانه برخوردار خواهند شد، اما اگر بیشتر از الگوی مصرف استفاده داشتند، باید پول آن را بپردازند. این‌گونه شاهد ضابطه‌مند شدن این حوزه هستیم. ما برای تولید برق زحمات و هزینه بالایی می‌پردازیم و لذا اقشاری که مصرف بالایی دارند، حداقل باید هزینه واقعی آن را بپردازند.

بر همین اساس نیز مجلس دربند (ی) تبصره (۸) قانون بودجه کل کشور به مسئله ورود کرده و تصویب کرد: «وزارتخانه‌های نفت و نیرو موظفند در سال ۱۴۰۰ تعرفه‌های آب، برق و گاز مشترکان خانوارهای کشور را به‌گونه‌ای اصلاح نمایند که با رعایت مناطق جغرافیایی کشور، تعرفه مشترکان کم‌مصرف خانوارهای محروم تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی برابر صفر، مشترکان تا الگوی مصرف به‌صورت یارانه‌ای، مشترکین پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف به‌صورت غیریارانه‌ای و بر اساس الگوی افزایش پلکانی (آی. بی. تی) تعیین شود.«

مصوبه مجلس همچنین برای حمایت از صنعت برق کشور در این باره تصریح کرده است: میزان افزایش تعرفه مشترکین پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف باید حداقل به‌اندازه‌ای تعیین شود که بارمالی رایگان کردن تعرفه مشترکان کم‌مصرف را جبران نماید و نیاز به تأمین منابع جدید نداشته باشد.

قانونی که اگرچه دولت دوازدهم در اجرای آن تعلل کرد، اما در دولت سیزدهم در دستور کار قرارگرفته و اجرای آن از ابتدای بهمن‌ماه آغازشده است.

بر اساس آنچه در آئین‌نامه مصوب و ابلاغی پنجم دی‌ماه سال جاری هیئت‌وزیران نیز آمده است: بهای برق مشترکان کم‌مصرف (در سقف مصرف ۵۰ درصد الگوی مصرف) تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی برابر صفر محاسبه می‌شود.

بر این اساس چنانکه مشترکان برق تحت پوشش نهادها و سازمان‌های حمایتی بتوانند مصرف برق خود را در سقف ۵۰ درصد الگو، یعنی ۱۰۰ کیلووات ساعت در ماه‌های غیر گرم سال و ۱۵۰ کیلووات ساعت در ماه‌های گرم مدیریت کنند، مشمول پرداخت هیچ‌گونه تعرفه‌ای نخواهند شد. این الگو برای مناطق گرمسیر ۱ تا ۴ نیز به همین شکل بوده و مصرف تا ۵۰ درصد الگوی خاص این مناطق، برای مشترکان تحت پوشش رایگان خواهد بود.​

مصوبه مجلس همچنین برای حمایت از صنعت برق کشور در این باره تصریح کرده است"میزان افزایش تعرفه مشترکین پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف باید حداقل به‌اندازه‌ای تعیین شود که بارمالی رایگان کردن تعرفه مشترکان کم مصرف را جبران نماید و نیاز به تامین منابع جدید نداشته باشد".