انرژی زمین گرمایی؛ پازل گمشده انرژی ایران

به گزارش پایگاه خبری ساتکاب‌ (شرکت مادرتخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق)، امروزه صنعت استفاده از انرژی زمین‌گرمایی، وارد مرحله رقابتی در بازار اقتصادی دنیا شده است. فارغ از مسائل پیرامون کرونا که بی‌شک گذرا است، توجه به تقاضای گسترده انرژی در سطح جهانی و محدودیت استفاده از سوخت‌های فسیلی و خطرات زیست‌محیطی ناشی از استفاده از این سوخت‌ها، به‌کارگیری انرژی‌های پاک را مورد توجه بین‌المللی قرار داده است. انرژی زمین‌گرمایی به‌عنوان یکی از منابع انرژی‌های تجدیدپذیر و با توجه به ضریب دسترسی بالا، می‌تواند مقدار قابل‌توجهی از انرژی مورد استفاده در صنایع و منازل مسکونی را تامین کند.

موقعیت خاص تکتونیکی ایران مسبب زایش‌های ماگمایی گسترده‌ای طی ۴۵ میلیون سال اخیر بوده است و این فرآیند کماکان ادامه دارد، بنابراین انتظار داریم شبکه‌های قابل قبولی از منابع زمین گرمایی در شمار پتانسیل‌های استحصالی محسوب، شناسایی و بهره‌برداری شوند. منابع زمین گرمایی موجود در ایران دارای رخنمون‌هایی به‌صورت چشمه‌های آبگرم و گِلفشان هستند. ایران به‌دلیل دارا بودن موقعیت جغرافیایی خاص و شرایط آب و هوایی ناشی از آن، در برگیرنده حداقل ۱۰ درصد مساحت کشور برای بهره‌گیری از این نوع انرژی خواهد بود.

با وجود این با گذشت بیش از ۴۰ سال از اکتشاف منابع زمین گرمایی در ایران، هنوز در هیچ سطحی از این انرژی بهره‌برداری نشده است و با وجود قدمت طولانی اکتشاف این منبع انرژی در کشور، انرژی زمین گرمایی جزو تکنولوژی‌های نوپا برای ایران محسوب می‌شود. بنابراین درحال‌حاضر با توجه به نوپایی و عدم بهره‌برداری از این سیستم و شرایط سیاسی موجود در حوزه انرژی کشور، ایجاب می‌کند تا بررسی پتانسیل جذب رقبای خارجی درکوتاه‌مدت خالی از بحث باشد. چه بسا با بررسی نقش و اهمیت سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و به‌طور خاص انرژی زمین گرمایی خواهیم دید که اثرات قابل‌توجهی روی متغیرهای کلان اقتصادی از جمله افزایش درآمدهای مالیاتی، کاهش نرخ تورم، نرخ رشد نقدینگی، نرخ ارز، افزایش رشد اقتصادی، افزایش سطح اشتغال، کاهش واردات و توسعه صادرات خواهد داشت.

در وضعیت کنونی باید بیشترین تمرکز استفاده از این منبع انرژی پاک خدادادی به‌طور قطع در تامین نیازهای داخلی هر منطقه یا استان و در صورت تکمیل و توسعه، صدور آن به مناطق دیگر کشور باشد و در بلندمدت، ابزار کلیدی رقابت انرژی در مقیاس بین‌المللی روی تولید و صدور انرژی‌های پاک، از مستعدترین و پرپتانسیل‌ترین سایت‌های تولید خواهد بود که با توجه به وجود شاخص‌های آنومالی حرارتی در ایران، چشم‌انداز صدور فناوری و محصول تولیدی از انرژی زمین گرمایی به کشورهای همسایه قابل‌تحقق است.

آنچه از مطالعات اطلس منابع انرژی زمین گرمایی کشور که اخیرا توسط سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق ساتبا منتشر شده، دریافت می‌شود، حکایت از وجود منابع عظیمی از این حامل انرژی در کشور دارد که نشان‌دهنده‌ پتانسیل بالای بهره‌برداری از انرژی زمین گرمایی در ایران است. درحال‌حاضر حدود ۵۰ ناحیه مستعد بهره‌برداری از انرژی زمین گرمایی در ۱۵ استان مشخص شده است. بر این اساس ذخایر زمین گرمایی ایران بیشتر در نواحی شمال و شمال غرب، بخش‌هایی از خراسان، بخش‌هایی از فلات مرکزی، جنوب و جنوب شرقی ایران وجود دارد. آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، گیلان، مازندران، قزوین، خراسان‌شمالی، خراسان‌رضوی، خراسان‌جنوبی، یزد، اصفهان، مرکزی، فارس، سیستان‌وبلوچستان، بوشهر و هرمزگان استان‌هایی هستند که شواهد وجود منابع انرژی زمین گرمایی در آنها گزارش شده و گاه به تفصیل طی عملیات‌های متعدد مورد بررسی قرار گرفته است.

با تحلیل داد‌ه‌های موجود مراکز معتبر کشور با توسعه انرژی زمین گرمایی، ایران در موقعیت تبدیل شدن به یک ابرقدرت انرژی زمین گرمایی در سطح منطقه و حتی جهان قرار دارد. اینکه ایران تا چه اندازه از این فرصت به درستی استفاده خواهد کرد به تک‌تک تصمیم‌گیری‌های دولتمردان ایران بستگی دارد، تا آنجا که هیچ عامل بیرونی بیشتر از تصمیم‌گیری‌های داخلی نخواهد توانست در این عرصه موثر باشد.

فرهاد عبدالله‌زاده‌بینا / دبیر انجمن علمی انرژی زمین گرمایی ایران